პარიზის შეთანხმების გენდერულად მგრძნობიარე განხორციელება
ფემინისტური (ან გენდერულად მგრძნობიარე) პოლიტიკის გატარების გარეშე კლიმატის ცვლილებებზე მუშაობა ვერ უზრუნველყოფს სამართლიან გარდაქმნას უკეთესობისკენ. ქალები და ბავშვები 14-ჯერ უფრო ხშირად იღუპებიან კლიმატის ცვლილების გამო, მაშინ როცა ისინი ნაკლებად არიან ჩართულები გარემოსდაცვითი და კლიმატის პოლიტიკის ირგვლივ გადაწყვეტილების მიმღებ პროცესებში. ეს მოცემულობა ძალაუფლების პატრიარქალური დინამიკის, კოლონიალური სტრუქტურებისა და სტერეოტიპული გენდერული როლების პირდაპირი შედეგია, შექმნილია საზოგადოების მიერ და კიდევ უფრო გამწვავდა კლიმატის ცვლილების ზემოქმედებით. კლიმატის ცვლილებასთან საბრძოლველად და მდგრადი განვითარების მისაღწევად, ეს სტრუქტურები უნდა დაიშალოს და შეიცვალოს. გერმანიის ახალი ფემინისტური საგარეო პოლიტიკა შექმნილია ამ ცვლილებების მისაღწევად და ამისთვის საჭირო ძალისხმევის განსახორციელებლად. საბაზისო ( ან ადგილობრივი) დონის კლიმატის ცვლილებების ანალიზს დაეფუძნება გერმანიის ფემინისტური პოლიტიკის განხორციელების სტრატეგია (ფემინისტური საგარეო პოლიტიკა და მომავალი ფემინისტური განვითარების პოლიტიკა), რაც თავის მხრივ ხელს შეუწყობს გენდერისა და კლიმატის პოლიტიკის ურთიერთდამოკიდებულების მეტ თანმიმდევრულობას. პროექტი 3 წლის განმავლობაში გაგრძელდება.
პროექტის ძირითადი სფეროები
პროექტის მიზანია კლიმატის საკითხებზე მომუშავე აქტივისტების და ორგანიზაციების შესაძლებლობების გაძლიერება გენდერულად ტრანსფორმაციული დაგეგმვის, დაფინანსებისა და განხორციელების კუთხით. პროექტი აერთიანებს BMZ-ის ორ (გერმანიის ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ფედერალური სამინისტრო) პრიორიტეტულ საკითხს : ფემინისტური განვითარების პოლიტიკას და სამართლიან გარდაქმნას. ძირითადი თემები, რომლებითაც კლიმატის ცვლილების შესახებ მუშაობის პროცესში ვიხელმძღვანელებთ, მოიცავს: ჰოლისტიკურ, დეკოლონიურ, ინტერსექციულ, ძალაუფლების კრიტიკულ ანალიზს და ადამიანის უფლებებზე დაფუძნებულ პრინციპებს. კლიმატის ცვლილებების ადგილობრივი დონის ანალიზს დაეფუძნება გერმანიის ფემინისტური პოლიტიკის განხორციელების სტრატეგია (ფემინისტური საგარეო პოლიტიკა და მომავალი ფემინისტური განვითარების პოლიტიკა), რაც თავის მხრივ ხელს შეუწყობს გენდერისა და კლიმატის პოლიტიკის ურთიერთდამოკიდებულების მეტ თანმიმდევრულობას. პროექტი 3 წლის განმავლობაში გაგრძელდება.
პროექტის ფარგლებში ვითანამშრომლებთ ქალთა და გენდერული თანასწორობაზე მომუშავე ადგილობრივ ორგანიზაციებთან. მათი ანალიზის საფუძველზე, მათ შორის ინტერვიუებით ფოკუსირებულ პირებთან და კარგი პრაქტიკის მიმოხილვით, გამოწვევები და შესაძლებლობები პოლიტიკის თანმიმდევრულობისთვის გენდერულად სამართლიანი ფინანსური მიდგომით იქნება გაგებული და განხორციელებული. სხვადასხვა ფემინისტური საგარეო პოლიტიკის შედარება ხელს შეუწყობს შემდგომი სტრუქტურული ბარიერების იდენტიფიცირებას თანაბარი უფლებებისა და კლიმატის დაფინანსების გადაწყვეტილების მიღების პროცესებში თანაბარი მონაწილეობისთვის. და ბოლოს, ტრენინგის და მენტორინგის პროგრამები დაეხმარება კლიმატის ადგილობრივ აქტივისტებს, ასევე წამყვან დონორებსა და ფინანსურ ინსტიტუტებს, ხელი შეუწყონ და დააფინანსონ აქტივობები კლიმატის საკითხების მიმართულებით, რომლებიც ითვალისწინებენ გენდერულად მგრძნობიარე მიდგომებს.
პროექტი ხორციელდება საქართველოში, კოლუმბიასა და უგანდაში. პროექტს საქართველოში ახორციელებს „ქალები საერთო მომავლისთვის (WECF) - აქართველო”.
ჰაერის დაბინძურება
ჰაერის დაბინძურება საბავშვო ბაღების შენობებში
ახალი ანგარიში ხელმისაწვდომია ინგლისურად ჩამოსატვირთად. ანგარიში მომზადებულია WECF საქართველოს მიერ პროექტის “სუფთა ჰაერი ბავშვებისათვის” ფარგლებში
შესავალი
WECF საქართველოს და NCDC– ის მიერ საბავშვო ბაღებში მცირე ნაწილაკების დონის შესახებ კვლევამ აჩვენა, რომ ბავშვები და მათი აღმზრდელები არიან ნაწილაკების მომატებულ დონის (PM) ზემოქმედების ქვეშ. საქართველოს აქვს ერთ -ერთი ყველაზე მაღალი სიკვდილიანობა შიდა ჰაერის დაბინძურებით (3.8%) [1] PAN ევროპის რეგიონში.
შიდა დაბინძურების მაღალი დონის უმთავრესი მიზეზი არის არაეფექტური შეშის ღუმელების გამოყენება, რომელსაც საქართველოს საბავშვო ბაღების თითქმის ნახევარი კვლავ იყენებს. ამ კვლევაში, საბავშვო ბაღებს, რომლებიც შეშას იყენებენ როგორც გათბობის ძირითად წყაროს, აქვთ საშუალოდ 2,4 -ჯერ უფრო მაღალი PM დონე, ვიდრე ცენტრალურ გათბობასა და ბუნებრივ გაზზე დამოკიდებული საბავშო ბაღებს.
შიდა ჰაერის დაბინძურება
შიდა ჰაერი არის ჰაერი თქვენს სახლში, სკოლაში, ოფისში ან სხვა დახურულ გარემოში. საქართველოში ყოველწლიურად 1900-2900 ადამიანი [2] იღუპება შიდა ჰაერის დაბინძურების გამო. მას ასევე შეუძლია გამოიწვიოს ან გააუარესოს რესპირატორული დაავადებები და გავლენა მოახდინოს ადამიანის კეთილდღეობაზე და შემეცნებით მოქმედებაზე. საშუალოდ, ჩვენ დროის 90% -მდე ვატარებთ შენობაში [3]. (ეს ეხება ვინმეს საშუალო ყოველდღიურ რუტინას პანდემიამდე.) უმეტეს შემთხვევაში, შიდა ჰაერი ჩვეულებრივ ბევრად უფრო დაბინძურებულია, ვიდრე გარე ჰაერი. დაბინძურებას იწვევს ღუმელების კვამლი, სუნთქვის შედეგადად CO2, ავეჯიდან და საყოფაცხოვრებო ნივთებიდან ქიმიური აირები, ობი, მტვერი, ტყვია, ვირუსები და სხვა შიდა წყაროები.
ნაწილაკების საკითხი მიუთითებს ნებისმიერი სახის წვრილ ნაწილაკს, რომელსაც შეუძლია შეაღწიოს ფილტვებში. ეს განსაკუთრებით საგანგაშოა ბავშვების ჯანმრთელობისთვის, რადგან მათი ფილტვები ჯერ კიდევ ვითარდება და ისინი სუნთქავენ უფრო მეტ ჰაერს სხეულის კილოგრამზე, ვიდრე მოზრდილები [4].
კვლევებმა აჩვენა, რომ ნაწილაკების ზემოქმედება ზრდის COVID-19 სიკვდილიანობას 11% -ით, რადგან ის ასუსტებს ფილტვებს და ხდის მათ უფრო მგრძნობიარე სასუნთქი გზების დაავადებების მიმართ [5].
კვლევა
კვლევა ჩატარდა 2020 წლის ზამთრისა და გაზაფხულის სეზონზე. შიდა ჰაერის ხარისხის შესახებ ინფორმაცია შეგროვდა 59 საჯარო საბავშვო ბაღიდან ცხრა მუნიციპალიტეტში და საქართველოს სამ რეგიონში. კვლევამ შეეხო შიდა ჰაერის ხარისხთან დაკავშირებულ მთელ რიგ თემებს, მათ შორის თითოეული საბავშვო ბაღის ვენტილაციის პრაქტიკას, შიდა ჰაერის დაბინძურების წყაროების ინფორმირებულობის დონეს და მათ ჯანმრთელობაზე
პოტენციურ გავლენას. საბავშვო ბაღების ამ შერჩეულ ჯგუფში 20-მა აჩვენა რეკორდული ნაწილაკების (PM) დაბინძურების მაღალი ფონე ერთიდან სამ სასკოლო კვირის ინტერვალით ჰაერის ხარისხის სენსორების გამოყენების მეშვეობით.
შედეგებმა აჩვენა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ საბავშვო ბაღების უმეტესობას არ გამოუთქვამს რაიმე შეშფოთება ჰაერის ცუდი პირობების გამო, ჰაერის სენსორების უმეტესობამ აჩვენა, რომ ბავშვები და თანამშრომლები ხშირად არიან PM– ის არასაიმედო დონის ზემოქმედების ქვეშ მთლიანი სასკოლო წლის განმავლობაში. ზოგიერთი საბავშვო ბაღის მონაცემები არასოდეს აკმაყოფილებდა მონიტორინგის პერიოდში ექსპოზიციის უსაფრთხო ან “ნორმალურ” დონეს, რაც ხაზს უსვამს გადაუდებელი ზომების გატარების მნიშვნელობას.
ასეთი მაღალი დაბინძურების ერთ-ერთი უმთავრესი მიზეზი არის ხე-ტყის ღუმელების გამოყენება საქართველოში არსებული ყველა საბავშვო ბაღის დაახლოებით ნახევრის მიერ. საბავშვო ბაღებში, რომლებიც შეშას იყენებენ გათბობის მიზნით, საშუალოდ 2,4 -ჯერ უფრო მაღალი PM დონე აქვთ, ვიდრე ცენტრალურ გათბობასა და ბუნებრივ გაზზე დამოკიდებული საბავშვო ბაღები. დაბინძურების დონე მნიშვნელოვნად განსხვავდება დღეებისა და საბავშვო ბაღების მიხედვით, რაც კიდევ უფრო ხაზს უსვამს ამ საკითხზე კვლევის გაგრძელების კონცენტრირებული ძალისხმევის აუცილებლობას, რათა საფუძვლიანად მოხდეს გამოკვლეული ყველა ის ქმედება, მასალა ან პრაქტიკა, რომელიც ხელს უწყობს დაბინძურების ასეთ არასტაბილურ და არაჯანსაღ დონეს.
კვლევამ ასევე გამოავლინა, რომ საბავშვო ბაღის თანამშრომლების ინფორმირებულობა შიდა ჰაერის ხარისხის მართვის შესახებ დაბალია. საბავშვო ბაღების მხოლოდ ნახევარი იყენებს ელექტრო ვენტილატორს სამზარეულოში ან აბაზანაში. მიუხედავად იმისა, რომ საბავშვო ბაღების უმეტესობა რეგულარულად ხსნის ფანჯრებს ვენტილაციისთვის, ტემპერატურის მონიტორინგ არ ხდება და შესაბამისად, სავარაუდოა, რომ ძალიან მაღალია. საბავშვო ბაღების 60% არ უშვებს ბავშვებს გარეთ ზამთრის სეზონზე და მხოლოდ ნაწილს გაჰყავს ბავშვები ჰაერზე ორი საათის ან მეტი, როგორც ამას NCDC გირჩევთ.
რეკომენდაციები
ჩვენს ბავშვები არიან ჰაერის დაბალი ხარისხის ზემოქმედების ქვეშ და სასწრაფო მოქმედებაა საჭირო.
მიუხედავად იმისა, რომ საჭიროა შემდგომი კვლევა ჰაერის დაბინძურებასთან ბრძოლის ეფექტური ზომების შემუშავებისათვის, როგორიცაა ჰაერის დაბინძურების სხვადასხვა წყაროების გავლენის გაგება ბავშვებსა და მოზრდილებში, მაგრამ ბევრი რამის გაკეთება შესაძლებელია სათანადო მენეჯმენტისა და განათლების გზით.
ამჟამად, არ არსებობს კანონმდებლობა ან ჰაერის დამაბინძურებლების ექსპოზიციის შეზღუდვები საქართველოში. ჰაერის დაბინძურების შესახებ ევროკავშირის გაიდლაინების მიღება ასოცირების შეთანხმების ფარგლებშია გათვალისწინებული და რაც შეიძლება მალე
უნდა დაიწყოს მისი განხორციელება, ისევე როგორც, შიდა ჰაერის დაბინძურების ინდიკატორ (ებ) ის ინტეგრირება მდგრადი განვითარების მიზნებში.
საბავშვო ბაღს და შინამეურნეობებს შეუძლიათ დაუყოვნებლივ მიიღონ ზომები შიდა ჰაერის ხარისხის სწორად მართვის მიზნით.
ზოგიერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი რეკომენდაციაა:
· მოერიდეთ შეშას, როგორც გათბობის წყაროს/საწვავს, თუ ეს შესაძლებელია
· დღეში რამდენჯერმე გაანიავეთ ოთახი ორი საპირისპირო ფანჯრის გახსნით (განივი ვენტილაცია) რამდენიმე წუთის განმავლობაში
· დარწმუნდით, რომ შიდა ოთახის ტემპერატურა რეგულირდება 18 – 22 გრადუსამდე; ღამე შეიძლება იყოს უფრო გავაციოთ ოთახი
· ნება მიეცით ბავშვებს ყოველდღე ითამაშონ გარეთ ორი საათის განმავლობაში ან მეტი, მაშინაც კი, როცა ცივა ან ნაწვიმია (უბრალოდ ჩააცვით სწორად)!
· ნუ მისცემთ უფლებას ვინმეს დაწვას ფოთლები ან სხვა ნარჩენებს თქვენი შენობების ირგვლივ
· არ გამოიყენოთ ქიმიკატები თქვენს სახლში, როგორიცაა აეროზოლური სპრეი ან მძაფრი სუნის მქონე სათამაშოები და სხვადასხვა ნივთები
და მაინც, თუ იყენებთ შეშის ღუმელს:
· გამოიყენეთ მხოლოდ მშრალი შეშა
· გამოიყენეთ ენერგოეფექტური ღუმელი, რომელიც არეგულირებს ჰაერის ნაკადს
· დააინსტალირეთ დეფლექტორი თქვენს ბუხარზე, რათა თავიდან აიცილოთ კვამლი ოთახში ქარიანი ამინდის დროს
· გააწმინდეთ ბუხარი და ღუმელი ყოველწლიურად, ჰაერის კარგი ნაკადის უზრუნველსაყოფად
· არასოდეს, არასოდეს დაწვა პლასტიკური ან სხვა ნარჩენები ღუმელში
წყაროები:
5.
ენერგეტიკული კოოპერაციული საზოგადოებები
მეორე სემინარის შემდეგ ოფიციალურად დარეგისტრირდა ოთხი კოოპერაციული საზოგადოება:
- ჩართე მზე – რომელიც მხარდაჭერილია ,,საქართველოს მწვანეთა მოძრაობის” მიერ და მდებარეობს სოფელ ივანდიდში, რომელიც ხონის და მარტვილის რაიონებს ფარავს.
- მწვანე ენერგია, რომელიც მხარდაჭერილია SEMA-ს მიერ და მდებარეობს სოფელ ჩარდახში.
- სუფთა ენერგია, რომელიც მხარდაჭერილია RCDA-ს მიერ და მდებარეობს სოფელ ხამისურში, რომელიც ასევე მოიცავის ხობის და სამეგრელოს რაიონებს.
- წყრუთი ენერგო – მხარდაჭეილია SDCA-ს მიერ და მდებარეობს სოფელ წყრუთში , რომელიც ასევე მოიცავს ახალციხის და ბორჯომის რაიონებს.
სემინარის განმავლობაში შემუშავდა გარკვეული გაიდლაინი, რომლებსაც კოოპერაციული საზოგადოებები უნდა მიჰყვნენ. ეს ზომები შემუშავებულია როგორც ,,ქალები საერთო მომავლისთვის”, ასევე მისი პარტნიორების მიერ და დაფუძნებულია National Appropriate Mitigation Action (NAMA) – სა და გარემოს დაცვის სამინისტრის თანამშრომლობით თემაზე მდგრადი სასოფლო ენერგეტიკული განვითარება. ენერგეტიკულ კოოპერატივებს შეუძლიათ გადამწყვეტი როლი შეასრულონ 15,000 მზის წყლის გამათბობლების, ღუმელების და საიზოლაციო ღონისძიებების მიწოდებაში და განახორციელონ MRV – ის ნაწილი.
სემინარები ჩატარდა პროექტის “გადაერთე მზეზე, იცხოვრე კომფორტში” ფარგლებში და მთავარი ფასილიტატორები იყვნენ ,,ქალები საერთო მომავლისთვის”, RCDA, EthicFinance და გერმანიის ენერგეტიკული კოოპერატივის ,,ბაიერნ ენერგიის” გამგეობის წევრი. აქტივობები ტარდება პროექტების: “სემინარი ენერგეტიკულ კოოპერატივებზე საქართველოში” და “გადაერთე მზეზე – იცხოვრე კომფორტში” ფარგლებში და დაფინანსებულია “AuswärtigesAmt”, ევროკავშირის, GLS Treuhand, გერმანული მწვანე ელექტროენერგიის მიმწოდებელი კომპანიის “Elektrizitätswerke Schönau” (EWS) და RAJA Foundation-ის მიერ.
ენერგია და კლიმატი
გაერთიანების სახის ოთხმა ჯგუფმა წამოიწყო გენდერულად მგრძნობიარე ენერგეტიკული კოოპერაციული საზოგადოების ჩამოყალიბება, იმისათვის რომ საქართველოს ნაკლებად განვითარებულ მხარეებს მზის ენერგიით მომუშავე გამათბობლები დაემონტაჟებინათ. ჯგუფები დაფუძნებულია ხობის, ხონის, ახალციხისა და მცხეთის რესურს ცენტრებში და მათ ინტენსიური ტრენინგი ჩაუტარდათ ევროკავშირის მიერ დაფინანსებული პროექტის ფარგლებში „მზეზე გადადი, იცხოვრე კომფორტში“ მზის წყლის გამაცხელებლების მშენებლობის, დაყენების, მოვლისა და მონიტორინგის მიზნით.
რესურს ცენტრები ეძებენ გზებს რომ გახდნენ ეკონომიკურად მდგრადები და საზოგადოების უფრო ფართო ნაწილს შესთავაზონ პრობლემის გადაჭრის ენერგოეფექტური და ხელმისაწვდომი შესაძლებლობები. ამ რესურს ცენტრებს მხარდაჭერა აქვთ როგორც ,,ქალები საერთო მომავლისთვის” გუნდისგან, ასევე ჩვენი პარტნიორი ორგანიზაციებისგან: ,,საქართველოს მწვანეთა მოძრაობა“, RCDA, SDCA, SEMA და EthicFinance, რომლებმაც ოთხი ტრენინგი ჩაატარეს ენერგეტიკური კოოპერაციული საზოგადოების შექმნის შესახებ. ზოგიერთმა პარტნიორმა ორგანიზაციამ ასევე მონაწილეობა მიიღო 2014 წელს გერმანიაში გამართულ სასწავლო ვიზიტში ენერგეტიკული კოოპერატივების შესახებ.
სულ ოთხი სემინარი ჩატარდა საქართველოში გენდერულად სენსიტიურ კოოპერაციულ საზოგადოებაზე, 08.-10.11.2015; 15.-16.12.2015; 30.03.2016; 09.-11.07.2016 თარიღებში. ამ სემინარების დროს ხელშეწყობილი იყო საქართველოში კოოპერატიული იდეების წამოწყება, ასევე ორგანიზატორების მიერ მხარდაჭერილი იყო რეგისტრაციის, ბიზნეს მოდელის, მარკეტინგული გეგმისა და პრობლემის გადაჭრაზე მუშაობის პროცესები. ბოლო სემინარი ასევე მოიცავდა კოოპერაციული გაერთიანების წევრი ქალების ტრენინგს.