Մենք՝ կանայք, ներկայացնում ենք Վրաստանի բնակչության և, համապատասխանաբար, ընտրողների կեսից ավելին։ Չնայած դրան, մեր ձայնը դեռևս լիարժեք լսելի չէ։ Մեր խնդիրներն ու մարտահրավերները հաճախ մնում են չուսումնասիրված և անտեսված՝ ինչպես պետության, այնպես էլ ընդդիմադիր կուսակցությունների և հասարակության կողմից:

Մենք՝ կանայք, դարեր շարունակ պայքարել ենք ընտրություններին մասնակցելու, կրթություն ստանալու, առողջապահության, աշխատանքի և այլ հիմնարար իրավունքների համար, և այս պայքարը դեռ շարունակվում է, քանի որ մեր իրավունքների պաշտպանությունը չունի ամուր և երաշխավորված հիմքեր:

Այսօր մենք՝ կանայք, պայքարում ենք.

• Էթնիկ, կրոնական և այլ փոքրամասնությունների կանանց հավասար մասնակցության և այն խոչընդոտների հաղթահարման համար, որոնք խանգարում են մեր լիարժեք ներգրավվածությանը երկրի քաղաքական, սոցիալական, մշակութային և տնտեսական կյանքում։
• Առողջապահական ծառայությունների բարելավման և մատչելիության ապահովման, չվճարվող աշխատանքի ճանաչման և հավասար բաշխման, ինչպես նաև առողջ միջավայրի և արժանապատիվ սոցիալական պաշտպանության համակարգի ստեղծման համար։
• «Ռուսական օրենքի», գենդերային քվոտայի վերացման, «ԼԳԲՏ քարոզչության» և բոլոր այն փոփոխությունների դեմ, որոնք խաթարում են արժանապատվությունը և խթանում են համակարգային ճնշում, անհավասարություն և խտրականություն տարբեր խմբերի նկատմամբ։
• Կառավարման ոչ ժողովրդավարական ձևերի դեմ պայքարի համար։

Այս մանիֆեստով մենք՝ էթնիկ փոքրամասնությունների շրջաններում ապրող կանայք, 2024 թվականի հոկտեմբերի 26-ի ընտրություններից 10 օր առաջ, պահանջում ենք սահմանադրությամբ երաշխավորված անվտանգություն, բարեկեցություն, քաղաքական մասնակցություն և տնտեսական կայունության ապահովման երաշխիքներ:

Այսօր մենք՝ կանայք, բռնության ենք ենթարկվում ամենուր և տարբեր իրավիճակներում, ինչը նշանակում է, որ մեր առօրյան անվտանգ չէ, հետևաբար.

Պետությունը պարտավոր է ապահովել կանանց և աղջիկների պաշտպանությունը բռնությունից, կանխարգելել գենդերային հիմքով հանցագործությունները, ապահովել դրանց արձագանքումը ժամանակին, պատժել հանցագործներին, ինչպես նաև ապահովել տուժածների հոգեսոցիալական վերականգնումն ու աջակցությունը:

Կարևոր է իմանալ, որ մենք միայնակ չենք. ոստիկանությունը, դատարանները և այլ կառույցներ կանգնած են մեր կողքին, և յուրաքանչյուր բռնարար պատասխանատվության է ենթարկվելու օրենքի համաձայն։ Գենդերային բռնության կանխարգելման համար անհրաժեշտ է, որպեսզի օրենքով նախատեսված միջոցառումները ուղղված լինեն բռնարարի վարքագծի և վերաբերմունքի փոփոխությանը, իսկ զոհերի կարիքներին համապատասխան՝ աջակցություն և ծրագրեր առաջարկվեն:

Երկրում անհրաժեշտ է բարձրացնել բռնության զոհերի օգնության ծառայությունների հասանելիությունն ու որակը, ինչպես նաև ապահովել նրանց հոգեբանական և իրավական օգնության հասանելիությունը:

Մենք՝ կանայք, հաճախ չենք կայացնում որոշումներ մեր մարմնի վերաբերյալ կամ, շատ դեպքերում, չենք ունենում բավարար տեղեկություններ մեր մարմնի և իրավունքների մասին, ուստի.

Սեռական և վերարտադրողական առողջության խնդիրները պետք է լիարժեք արտացոլվեն ազգային ռազմավարություններում և ծրագրերում, այդ թվում՝ առողջապահության, կրթության և սոցիալական պաշտպանության ոլորտներում:

Պետությունը պետք է ապահովի բոլոր կանանց, հատկապես գյուղական վայրերում ապրող, ցածր եկամուտ ունեցող, հաշմանդամություն ունեցող և էթնիկ փոքրամասնությունների ներկայացուցիչ կանանց համար սեռական և վերարտադրողական առողջության ծառայությունների հավասար հասանելիություն:

Սեռական և վերարտադրողական առողջության վերաբերյալ տեղեկատվության և ծառայությունների տրամադրումը պետք է իրականացվի ազգային փոքրամասնությունների լեզուներով, ներառյալ ադրբեջաներեն և հայերեն:

Կենսական նշանակություն ունի ցածր եկամուտ ունեցող քաղաքացիների վերարտադրողական առողջության ծրագրերի իրականացումը։ Այս ծրագիրը պետք է ներառի անվճար խորհրդատվություն վերարտադրողական առողջության խնդիրների վերաբերյալ, անվճար հակաբեղմնավորիչների հասանելիություն, հղիության ընթացքում անվճար բժշկական օգնություն, անվճար ծննդաբերություն, հետծննդաբերական խնամք և այլ նման ծառայություններ:

Պետք է ապահովվի կանանց իրավունքը՝ անկախ որոշումներ կայացնելու իրենց սեռականության և վերարտադրողական առողջության վերաբերյալ, առանց հարկադրանքի, խտրականության կամ բռնության:

Համապարփակ սեռական կրթությունը պետք է ներդրվի վաղ և հանրակրթական համակարգի ուսումնական ծրագրերում, որպեսզի երեխաները կարողանան համապատասխան գիտելիքներ ձեռք բերել իրենց իրավունքների և առողջության մասին՝ տրամադրելով նրանց տարիքին համապատասխան տեղեկություններ

Այս երկրում մի շարք պատերազմներ, անկարգություններ և դժվարություններ ընկել են մեր՝ կանանց ուսերին։ Չնայած դրան, խաղաղության և անվտանգության ոլորտում մեր շահերի դիտարկումը հաճախ կատարվում է միայն խորհրդանշական կերպով, հետևաբար.

Ազգային անվտանգության հայեցակարգը պետք է ներառի կանանց ձայնը, որպես խաղաղության և անվտանգության ոլորտում հիմնարար դերակատարներ.

Պետք է ավելացնել կանանց ոչ պաշտոնական նախաձեռնություններին և հանրային դիվանագիտության նախագծերին ակտիվ աջակցությունը.

Պետք է բարձրացնել կանանց ներկայացվածությունը կոնֆլիկտների լուծման հարցերում, ինչպես նաև խաղաղապահ առաքելություններում և բանակցություններում.

Պետությունը պետք է շարունակի 2020 թվականի ընտրական բարեփոխումներով սկսված գործընթացը, որն ուղղված էր օրենսդիր և տեղական ինքնակառավարման մարմիններում կանանց ներկայացվածության բարձրացմանը, և պետք է վերադարձնի գենդերային քվոտայի մեխանիզմը օրենսդրությունում.

Պետական իշխանությունները և տեղական ինքնակառավարման մարմինները պետք է մշակեն գենդերային հավասարության քաղաքականություն, որը կնպաստի ոչ միայն էական հավասարության հասնելու գործընթացին, այլև հաշվի կառնի էթնիկ փոքրամասնությունների և կանանց կարիքները, ներառյալ կանանց ներկայացվածության բարձրացումը.

Մենք՝ կանայք, հաճախ հանդիպում ենք աշխատանքային, մշակութային-սոցիալական և այլ անհավասարությունների, որոնք ազդում են մեր առօրյա կյանքի և զարգացման հնարավորությունների վրա, հետևաբար՝

Կարևոր է վերացնել խտրականությունը աշխատանքային հարաբերությունների բոլոր փուլերում, ներառյալ խտրականության դեմ պայքարի արդյունավետ մեխանիզմների առաջարկումը, թե՛ պետական և թե՛ մասնավոր հաստատություններում.

Կանանց և տղամարդկանց համար որակյալ կրթության հավասար հասանելիություն ապահովելու նպատակով, ներառյալ նախադպրոցական, ընդհանուր, մասնագիտական և բարձրագույն կրթությունը, հատուկ ուշադրություն պետք է դարձնել էթնիկ փոքրամասնությունների հատուկ կարիքներին.

Առողջապահական ծառայությունների ֆիզիկական և ֆինանսական հասանելիությունը պետք է բարելավվի բոլոր կանանց համար, հատկապես խոցելի խմբերի, ինչպես քաղաքային, այնպես էլ գյուղական վայրերում:

​​Այս ամենին հասնելու համար կարևոր է, որ հնարավորինս շատ կանայք մասնակցեն որոշումների կայացման գործընթացներին, հետևաբար քաղաքական կուսակցությունները պետք է.

Մշակեն, զարգացնեն և իրականացնեն ներկուսակցական գենդերային քաղաքականություն,

Ստեղծեն հստակ քաղաքականություն սեռական ոտնձգությունների վերաբերյալ,

Գրեն հստակ կանոններ կին թեկնածուների ներգրավման և առաջխաղացման համար,

Մշակեն և ներդնեն կուսակցության անդամների մասնագիտական զարգացման համակարգ,

Գրեն ռեսուրսների բաշխման հստակ և պարզ կանոններ՝ ինչպես նախընտրական, այնպես էլ ոչ նախընտրական ժամանակաշրջաններում,

Ապահովեն կուսակցության ռեսուրսներին կին անդամների հավասար հասանելիությունը:

Պետք է հիշենք, որ, չնայած ընդհանուր մարտահրավերներին, մենք՝ կանայք, տարբեր փորձառություններ և կարիքներ ունեցող խմբեր ենք: Ուստի, պետությունը պետք է ստանձնի ոչ թե միասնական և ընդհանուր մոտեցում, այլ գենդերային փոխակերպող, ներառական և փոխհատվող քաղաքականություն մշակելու պատասխանատվություն:

Մեր կանանց կարիքները տարբեր են, որովհետև մենք քաղաքային և գյուղի կանայք ենք, հաշմանդամություն ունեցող կանայք, էթնիկ և կրոնական փոքրամասնությունների կանայք, քվիեր կանայք, ներգաղթյալ կանայք, ինչպես նաև օկուպացված տարածքներում և սահմանամերձ գյուղերում ապրող կանայք, ովքեր պայքարում են մեկ ընդհանուր նպատակի՝ հավասար և ներառական միջավայր ստեղծելու համար: Կանանց անդադար պայքարը՝ իրենց հիմնարար իրավունքները ձեռք բերելու և պահպանելու համար, ամրապնդվում է ֆեմինիզմի նվաճումներով, որոնք պետք է նշան լինեն բոլորի, հատկապես պաշտոնյա և արտոնություններ ունեցող խմբերի համար, որ մենք՝ կանայք, չենք դադարելու պայքարել սոցիալական արդարության և հավասարության համար, քանի որ մեր պայքարը փոխակերպիչ փոփոխությունների հետ է կապված:

Եվ ամենակարևորն այն է, որ մենք պետք է հիշենք, որ մեր ձայնը մեր ուժն է: Մեր ձայնը անշուշտ լսելի կլինի ամենուր՝ քաղաքների և գյուղերի հրապարակներում, շուկաներում, փողոցներում, աշխատավայրերում, ընտրական տեղամասերում և Վրաստանի խորհրդարանում:

 –

Նյութը պատրաստվել է «Կանայք հանուն ընդհանուր ապագայի (WECF) – Վրաստան» կազմակերպության կողմից «Ներառական ապագա. Հզորացնել կանանց, երիտասարդներին և փոքրամասնություններին հանուն փոփոխության» ծրագրի շրջանակներում: Ծրագիրը իրականացվում է USAID-ի «Միասնությունը բազմազանության մեջ է» ծրագրի շրջանակներում, որն իրականացվում է Վրաստանի Միավորված ազգերի կազմակերպության ասոցիացիայի կողմից՝ ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության ֆինանսական աջակցությամբ:

Նյութում արտահայտված տեսակետներն ու կարծիքները պատկանում են «Կանայք հանուն ընդհանուր ապագայի (WECF) – Վրաստան» կազմակերպությանը և չպետք է ընկալվեն որպես Միացյալ Նահանգների միջազգային զարգացման գործակալության և Վրաստանի Միավորված ազգերի կազմակերպության ասոցիացիայի պաշտոնական դիրքորոշում: